ประเพณีรับน้องเกิดหรือที่เรียกกันว่า “ประเพณีรับฝาก” เป็นประเพณีทางวัฒนธรรมในประเทศไทยที่มีมาตั้งแต่อดีต แม้จะไม่มีบันทึกเป็นทางการเกี่ยวกับวันที่เริ่มต้นของประเพณีนี้อย่างชัดเจน แต่สันนิษฐานได้ว่ามีมาตั้งแต่ยุคอยุธยาหรือราวๆ 200-300 ปีที่แล้ว
ประเพณีนี้เกิดขึ้นเมื่อมีการเยี่ยมชมครอบครัวที่มีบุตรใหม่เพื่อให้ความยินดีและให้กำลังใจกับพ่อแม่เด็กใหม่ มีการนำของขวัญและขอบคุณผู้ให้ความสำคัญในครอบครัว และบางครั้งอาจมีการนำอาหารเพื่อแช่ขาดเด็กเพื่อป้องกันจากความร้ายแรงทางวิญญาณตามความเชื่อท้องถิ่น
ต่อมาประเพณีรับน้องมีการขยายความสำคัญขึ้น เพราะปัจจุบันไม่ใช่เพียงแค่รับขวัญน้องเกิดใหม่เท่านั้น แต่ตอนนี้ เครื่องช่วยฟัง ประเพณีรับน้องมีการจัดขึ้นสำหรับนักเรียนนักศึกษาด้วย ซึ่งปัจจุบันประเพณีรับน้องมีการจัดกันทั่วประเทศ
ในปัจจุบันการรับน้อง มีทั้งการรับน้องที่เป็นนักเรียน และนักศึกษา หรือแม้แต่การรับน้องในที่ทำงานก็มี โดยเป็นประเพณีที่มีในหลายภูมิภาคของประเทศไทย ซึ่งมีลักษณะการกระทำที่แตกต่างกันไปตามภูมิภาคและวัฒนธรรมของแต่ละท้องถิ่น ขอบอกลักษณะที่สามารถแสดงออกเป็นตัวอย่างดังนี้:
- การจัดงานพิธีเลี้ยง:– ในภูมิภาคต่างๆ มักจะมีการจัดงานเลี้ยงและเชิญเพื่อนบ้านและญาติมาร่วมเฉลิมฉลองในวันที่กำหนด โดยทั่วไปแล้วจะมีการเสนออาหารและของขวัญให้แก่เด็กใหม่และครอบครัวของเขา
- การตั้งชื่อ: – บางท้องถิ่นมีการเชื่อกันว่าการตั้งชื่อให้เด็กเป็นสิ่งสำคัญ เพราะชื่อถือเป็นสิ่งที่สำคัญต่อชีวิตของเด็ก ดังนั้นบางครอบครัวอาจจะเลือกตั้งชื่อให้กับเด็กในขณะที่ทำพิธีรับน้อง
- การไหล่กระเป๋า: – มีประเพณีบางแห่งที่มีการไหล่กระเป๋า หรือการนำของขวัญต่างๆ เช่น ของที่ใช้ในการเรียนหนังสือ เสื้อผ้า หรือของใช้ซึ่งจะช่วยเสริมให้เด็กมีความพร้อมในการเข้าสู่ชีวิตใหม่ในท้องถิ่นนั้นๆ
- การเชิญผู้ใหญ่ในชุมชน: – ในบางท้องถิ่นอาจจะมีการเชิญผู้ใหญ่ในชุมชน เช่น ประธานบ้านหรือผู้ใหญ่ในชุมชนมาร่วมเฉลิมฉลองและให้คำแนะนำเป็นพิธีทางศาสนาหรือสังคม
- การส่งท้ายประเพณี: – ประเพณีลงท้ายจะมีการส่งท้ายด้วยคำอวยพรหรือขอบคุณแก่ผู้เข้าร่วมพิธีทุกคนที่มาให้กำลังใจและของขวัญ
- การพาน้องๆไปเที่ยวและทำกิจกรรมร่วมกัน ซึ่งประเพณีนี้ปัจจุบันได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก
อย่างไรก็ตามในปัจจุบันประเพณีรับน้องของนักศึกษา กำลังได้รับการเรียกร้องจากบรรดาผู้ปกครอง รวมถึงเด็กยุคใหม่ ว่าไม่ควรที่จะมีการจัดรับน้องเกิดขึ้น เพราะประเพณีรับน้องที่จัดขึ้นในปัจจุบันมักจะมีการใช้อำนาจของรุ่นพี่บังคับให้รุ่นน้องทำในสิ่งที่ไม่ควรทำและบางครั้งก็เกิดอันตรายจนถึงชีวิตเลยก็มี
